نقدی بر رویکرد گردآورانه در نگارش کتب درسی (کلیات تاریخ تمدن و فرهنگ اسلامی از محمد هادی یوسفی غروی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم تاریخی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

2 مدرس مدعو، گروه علوم تاریخی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

10.22126/tbih.2025.11923.1033

چکیده

کلیات تاریخ و تمدن و فرهنگ اسلامی، تالیف آیت الله محمد هادی یوسفی غروی  به عنوان یک اثر آموزشی برای درس عمومی تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی انتظام یافته است. از آنجا که تالیف و تدوین چنین اثری با رویکرد آموزش محور در سطح آموزش عالی برای دانشجویان و طلاب علوم دینی در زمینه تاریخ  و تمدن تکوین یافته، نگارندگان را برآن داشت تا با توجه به اهمیت نظام و سازمان آموزش دانش تاریخ  در نگارش و تدوین محتوای  کتب درسی تاریخ و تمدن اسلامی و لزوم تدوین الگوی نو آورانه در این زمینه  به نقد و بررسی سبک و سیاق گردآوری در تدوین کتب درسی بپردازند. یافته­های این جستار انتقادی نشان داده که مهمترین ویژگی این اثر، اتخاذ شیوه و رویکرد گردآورنه به منظور تهیه محتوایی با نگرشی آموزش محور بوده است و فاقد ارزش های نوآورانه آموزشی در این زمینه است. بعلاوه این اثر چهارچوب و تعریف مشخصی از موضوع اصلی مورد نظر یعنی فرهنگ و تمدن اسلامی ارائه نکرده تا پژوهشگر به هر سو رفته و مطالب را به صورت گزینشی انتخاب و گردآوری نماید که آثار شتابزدگی و فقدان انسجام در دو حوزه شکلی و محتوایی اثر به چشم می­خورد . در این نوشتار با اتخاذ رویکرد انتقادی این گونه موارد و نواقص شکلی و محتوایی مورد بحث و بررسی انتقادی قرار گرفته و نشان داده است که  این اثر، فاقد اصول و ارزش های نو آورانه در خلق متون آموزشی بوده و این امرسبب شده هم از منظر شکلی و هم محتوایی فاقد ویژگی های یک اثر آموزشی موثر و نوین و خلاق در امر آموزش باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critique of the Compileristic Approach in Writing Textbooks (General History of Islamic Civilization and Culture by Mohammad Hadi Yousefi Gharavi)

نویسندگان [English]

  • Ruhollah Bahrami 1
  • Hossein Alibeigi 2
1 Associate Professor of Historical Sciences, Razi University, Kermanshah, Iran.
2 Visiting Lecturer, Department of Historical Sciences, Razi University, Kermanshah, Iran.
چکیده [English]

The Generalities of Islamic History, Civilization, and Culture, written by Ayatollah Mohammad Hadi Yousefi Gharavi, has been organized as an educational work for a general course in the history of Islamic culture and civilization. Since the compilation and development of such a work focused on education at the higher education level for students and scholars of religious sciences in the field of history and civilization, the authors were prompted to review and examine the style and manner of compilation in the compilation, considering the important history and organization of Islamic history and civilization curriculum knowledge and the change in the innovative pattern in this field.
The findings of this critical essay demonstrate the most important feature of this work, which is that it uses the methods and research methods collected to produce a study with an education-centered approach and innovative educational values ​​in the field. In addition, this work is a specific framework of the main topic in question, meaning that Islamic culture and civilization are not presented so that the researcher can go anywhere and select and criticize the material in a visual way. This is evident in examining the effects of haste and lack of humanity in two areas: and it has been shown that this work is without innovative principles and values ​​in creating educational texts, which is the reason for this, both from a formal perspective and because it lacks the characteristics of an educational, innovative, and creative work in education. form and effect. This work aims to address these issues and the issues in which they are included.

کلیدواژه‌ها [English]

  • History
  • Culture
  • Civilization
  • Criticism
  • Yousefi Gharavi
اسعدی، محمد مصطفی (1401). تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، قم: معارف.
اسلامی فرد، زهرا (1390). تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام، چاپ چهارم، قم: معارف.
جان احمدی، فاطمه (1391). تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، چاپ هشتم، قم: معارف.
جمیلی، رشید (1398). نهضت ترجمه در شرق جهان اسلام در قرن سوم و چهارم هجری، ترجمه صادق آیینه­وند، تهران: سمت.
حضرتی، حسن (1390). روش پژوهش در تاریخشناسی با تأکید بر اصول و قواعد رساله­نویسی، تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
مقدسى، أبو عبد الله محمد بن أحمد (1361). أحسن التقاسیم فى معرفة الأقالیم، ترجمه علینقى منزوى، تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
ملایی توانی، علیرضا (1386). درآمدی بر روش پژوهش در تاریخ، تهران: نی.
ولایتی، علی اکبر (1391). فرهنگ و تمدن اسلامی، چاپ چهل و هشتم، قم: معارف
سیاهپوش، سید ابوتراب (1398). نهادهای علمی در تمدن ایرانی- اسلامی و قرون وسطی مسیحی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
محمدی جور کویه، علی (1383). «شکست مسلمین در اندلس، شکست بزرگ»، رواق اندیشه، شماره 15.
یوسفی غروی، محمد هادی (1394). آشنایی با منابع تاریخ اسلام و تشیع و روش نقد اخبار، قم: معارف.
یوسفی غروی، محمد هادی (1393). کلیات تاریخ تمدن و فرهنگ اسلامی، قم: معارف.
کسائی، نورالله (1374). مدارس نظامیه و تأثیرات علمی و اجتماعی آنها، تهران: امیرکبیر.
احمد، احمد عبدالرزاق (1411ق). الحضارة الاسلامیة فی العصور الوسطی(العلوم العقلیه)، قاهره: دارالفکر العربی.
بوتشیش، ابراهیم القادری(1431ق). موسوعه تاریخ العلاقات بین العالم الاسلامی و الغرب، طهران: المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیه.
شابرا، محمد عمر(2012م). الحضارة الاسلامیه، ترجمه محمد زهیر سمهوری، ویرجینیا: المعهد العالمی للفکر الاسلامی.
شلبی، احمد(1987م). موسوعه التاریخ الاسلامی و الحضاره الاسلامیه، قاهره:مکتبه نهضه مصر.
ماجد، عبدالمنعم (1417ق). تاریخ الحضاره الاسلامیه فی العصور الوسطی، قاهره:مکتبه الانجلوا المصریه.
میدانی، عبدالرحمن حسن حبنکه(1418ق). الحضاره الاسلامیه، دمشق، دارالقلم.