بازتاب فرهنگ ملل در جامع التواریخ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیارتاریخ، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

2 دکترای تاریخ ایران بعد از اسلام، تهران، ایران

10.22126/tbih.2024.10921.1016

چکیده

تاریخ­ نگاری ایران در عصر ایلخانان مغول، یکی از درخشان­ترین دوره­ ها­ی حیات خود را تجربه کرده است. این سنت تاریخ نگاری در واقع آیینه­ایست برای نمایاندن آنچه که بر قوم ایرانی در شئون زیسته­ ی آن از جمله سیاست، دین، زبان، حوزه­ های اجتماعی و نیز فرهنگ، رفته است. جامع التواریخ که در عصر مسلمانی ایلخانان به نگارش درآمده و پژوهش حاضر در تلاش است رویکرد فرهنگی رشیدالدین را در این اثر مورد کنکاش قرار دهد، با تاثیر از شرایط فکری ـ فرهنگی این عصر، گزارش های فرهنگی قابل اعتنایی در خود دارد. در جهت درک بهتر میزان اهتمام رشیدالدین به گزاره های فرهنگی، مقاله حاضر با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی و طرح این سوال اصلی که: دگرگونی های سیاسی و اجتماعی عصر ایلخانان بر رویکرد فرهنگی رشیدالدین فضل ا... همدانی و بازنمود فرهنگ ملل در جامع‌التواریخ چه تاثیری داشته است؟ سعی در مطالعه موضوع دارد. حاصل پژوهش حاکی از این است که در تاریخ نگاری رشیدالدین، فرهنگ مغولی، فرهنگ اقوام و ملل مختلف، فرهنگ ایرانی و علم و آموزش به عنوان مهم ترین مولفه های فرهنگی مورد تاکید قرار گرفته و رشیدالدین متناسب با تحولات سیاسی و اجتماعی، توجه ویژه ای به حیات فکری و فرهنگی داشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reflection of the culture of nations in Jame-al-Towarikh

نویسندگان [English]

  • Sayed Abolfazl Razavi 1
  • Mehdi khalili 2
1 Associate Professor, Kharami University, Tehran, Iran.
2 PhD in the history of Iran after Islam, Tehran, Iran
چکیده [English]

Iran's historiography has experienced one of the most brilliant periods of its life during the era of the Mughal patriarchs. This tradition of historiography is actually a mirror to show what has happened to the Iranian nation in its life, including politics, religion, language, social spheres and culture. Jami al-Tawarikh, which was written in the Muslim era of the Ilkhans, and the present research is trying to explore the cultural approach of Rashid al-Din in this work, it contains important cultural reports with the influence of the intellectual-cultural conditions of this era. In order to better understand the extent of Rashid al-Din's attention to cultural propositions, the present article with a descriptive-analytical approach and the main question: What effect did the political and social transformations of the Ilkhanate era have on the cultural approach of Rashid al-Din Fazl Hamadani? He tries to study the subject. The result of the research indicates that in Rashid al-Din's historiography, Mongolian culture, culture of different nations and peoples, Iranian culture and science and education are emphasized as the most important cultural components, and Rashid al-Din, in accordance with political and social developments, paid special attention to It has had an intellectual and cultural life.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ilkhanan
  • historiography
  • Rashid al-Din Fazlullah
  • Jame al-Tawarikh
  • cultural approach

مراجع

اشپولر، برتولد (۱۳۷۲). تاریخ مغول در ایران. مترجم محمود میرآفتاب، چاپ چهارم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
اقبال آشتیانی، عباس (1356). تاریخ ایران از مغول تا مشروطه. تهران، امیرکبیر.
اللهیاری، فریدون (1382). «بازنمایی مفهوم ایران در جامع التواریخ رشیدالدین فضل ا... همدانی». فصلنامه مطالعات ملی، ش 15، 47-67.
بارتولد، واسیلی (1352). ترکستان نامه. ترجمه کریم کشاورز، تهران، نشر آگه.
بایمت اوف، لقمان (1387). «هویت ایران در جامع التواریخ». مجله تاریخ پژوهی، ش 36، 111-113.
براون، ادوارد (1351).  تاریخ ادبیات از سعدی تا جامی. ترجمه علی اصغر حکمت، تهران، ابن سینا.
بیانی، شیرین (1371). دین و دولت در ایران عصر مغول. تهران، مرکز دانشگاهی.
تاریخ سری مغولان. (1351). ترجمه شیرین بیانی. تهران، دانشگاه تهران.
تاریخ سری مغولان (1382).  ترجمه شیرین بیانی. تهران، دانشگاه تهران.
ترکمنی آذر، پروین (1386). «مراکز علمی ایران در دوره ایلخانان». مجله تاریخ اسلام، ش 29، 7-32.
پطروشفسکی، ولادیمیر (1385).  تاریخ اجتماعی ایران عصر مغول. در تاریخ ایران کمبریج، چاپ پنجم، تهران، امیبرکبیر.
جوینی، عطاءالملک (1385).  تاریخ جهانگشای. 3جلد، به اهتمام عبدالوهاب قزوینی، چاپ سوم، تهران، دنیای کتاب.
جوینی، عطاءالملک (بی تا). تاریخ جهانگشای. چاپ دوم، تهران، بامداد.
خلیلی، مهدی (1396). رساله بررسی رویکرد فرهنگی در تاریخ نگاری عصر ایلخانان. جامع التواریخ، تاریخ وصاف و تاریخ بناکتی. به راهنمایی سید ابوالفضل رضوی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی.
رحمتی، محسن (1392). «تاریخ نگاری ایرانی در عصر مغولان». کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ش182، 14-18.
رشیدالدین فضل الله همدانی (1373).  جامع التواریخ.  تصحیح و تحشیه محمد روشن و مصطفی نبوی، تهران، البرز.
رشیدالدین فضل الله همدانی (1374).  جامع التواریخ. به کوشش بهمن کریمی، چاپ چهارم، تهران، اقبال.
رشیدالدین فضل الله همدانی (1384الف).  تاریخ افرنج و پایان قیاصره. ‏محقق / مصحح محمد روشن‏، تهران‏، میراث مکتوب‏
رشیدالدین فضل الله همدانی ، (1384ب)، تاریخ هند و سند و کشمیر، محقق / مصحح محمد روشن‏، تهران‏، میراث مکتوب‏
رشیدالدین فضل الله همدانی (1385). تاریخ اقوام پادشاهان ختای. محقق/ مصحح محمد روشن، تهران، میراث مکتوب.
رشیدالدین فضل الله همدانی (1386الف).  تاریخ آل سلجوق و اسماعیلیان. ‏محقق/ مصحح محمد روشن‏، تهران‏، میراث مکتوب‏.
رشیدالدین فضل الله همدانی (1386ب).  تاریخ غزنویان و آل بویه.‏ محقق/ مصحح محمد روشن‏، تهران، میراث مکتوب‏‏.
رشیدالدین فضل الله همدانی (1386ج). تاریخ بنى اسرائیل‏. ‏محقق / مصحح محمد روشن‏، تهران، میراث مکتوب‏.
رشیدالدین فضل الله همدانی (1945). مکاتبات رشیدی.  به سعی و اهتمام محمد شفیع، لاهور، انتشارات پنجاب.
رضوی و جابری نسب (1386).  «تاریخ نگاری محلی در عصر ایلخانان». در مجله مسکویه، سال 2، شماره7، 109 -140.
رضوی، سید ابوالفضل (1392). «نصیر الدین طوسی و گفتمار مهار در عصر نامسلمانی ایلخانان». فصلنامه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، ش 13، تهران، 93 -108.
ریبکا، جان (1385). تاریخ دودمانی و سیاسی ایلخانان، در تاریخ ایران کمبریج. ج 5، تهران، امیر کبیر.
فضلی نژاد، احمد (1392). «بازآفرینی سیمای کیانیان در تاریخ نگاری عصر غازان». در مجله تاریخ نگری و تاریخ نگاری دانشگاه الزهرا، شماره 12، 149-179.
کارپن، پلان. (1363). سفرنامه پلان کارپن. ترجمه ولی ا... شادان، تهران، فرهنگسرای سیاولی.
کراولسکی، دوروتیا (1378). احیای نام ایران در عصر ایلخانان. ترجمه علی بهرامیان در فصلنامه تاریخ روابط خارجی، سال اول، ش 1.
معزی، مریم و ابراهیمی، حسین (1388). «آداب و رسوم در ایران روزگار ایلخانان». مجله پژوهش های تاریخی دانشگاه سیستان و بلوچستان، شماره 4، 87 تا 126.
مرتضوی، منوچهر (1370). مسائل عصر ایلخانان. تهران، نشر آگاه.
ولادیمیر تسف (1345).  نظام اجتماعی مغول (فئودالیسم خانه به دوشی). ترجمه شیرین بیانی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار