تحلیل و ترسیم مفهومی پژوهش‌های مرتبط با "نقشه جامع علمی کشور"

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار ،گروه علم اطلاعات و دانش شناسی و پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی غرب کشور، دانشگاه رازی، کرمانشاه. ایران

10.22126/tbih.2024.10588.1010

چکیده

نقشه جامع علمی به عنوان سندی برای توسعه، مجموعه داده‌هاست که وضعیت کلی علم، فناوری و نوآوری کشور ایران را نشان می‌دهد. این سند در پنج فصل در تاریخ 14/10/1389 به تصویب رسید. نقشه جامع علمی کشور از زمان ابلاغ آن توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی تا به امروز نقدها و نظرات مختلفی در تبیین، مبانی نظری، نقاط قوت و نقاط ضعف، کارکردهای آن و سایر مؤلفه دیگری به صورت پژوهش‌های نظری، کاربردی، گفتمانی در مجامع علمی مطرح شده است. یکی از دغدغه‌های مرتبط با این سند روزآمد نگهداشتن آن با توجه به شرایط علم و فناوری در کشور است. بعد از گذشت 15 سال از ابلاغ این سند، این شورا در صدد بازنگری آن می‌باشد. این پژوهش به بررسی محتوای این پژوهش‌ها با هدف تحلیل و ترسیم ساختار مفهومی آن به عنوان مسئله اصلی پژوهش و کمک به بازنگری سند در آینده می پردازد. پژوهش حاضر بر اساس رویکرد علم­سنجی با روش­های تحلیل هم ­واژگانی، خوشه ­بندی اطلاعات و تحلیل شبکه اجتماعی انجام شده است. نتایج مربوط به خوشه­بندی نشان داد موضوعات مطرح شده در باره این سند در 21 خوشه موضوعی دسته‌بندی می‌شوند. همچنین، ترسیم نقشه‌های مفهومی حاکی از آن است روابط و لینک­های گسترده‌ای بین مفاهیم برقرار شده است و تراکم شبکه مفهومی معادل 26 درصد است. مفاهیم مرتبط با پژوهش‌های مرتبط با نقشه جامع علمی کشور و خوشه‌های تشکیل شده متنوع بوده و طیف نسبتاً گسترده‌ای از مقوله‌ها را شامل می‌شود. شبکه مفهومی مرتبط با این سند شبکه­ی متراکم است و مفاهیم در ارتباط قابل قبولی با هم هستند و همگرایی مفهومی در آن وجود دارد. این پژوهش تصویر کلانی از مفاهیم و مقوله‌های که در نقد و بررسی آن انجام شده است را نشان داد. با توجه به این که نقشه جامع علمی کشور در آستانه بازنگری قرار دارد، نتایج و یافته‌های این پژوهش می‌تواند برای متصدیان تدوین این سند مفید باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Conceptual analysis and drawing of researches related to "Comprehensive scientific map of Iran"

نویسنده [English]

  • Hamid Ahmadi
Assistant professor, Department of Knowledge and Information Science, Faculty of Social Sciences, Razi University, Kermanshah, Iran.
چکیده [English]

Comprehensive scientific map as a document for development is a collection of data that shows the general state of science, technology and innovation in Iran. This document was approved in five chapters on 2009.01.14 The comprehensive scientific map of the country from the time it was announced by the Supreme Council of the Cultural Revolution until today, various criticisms and opinions in the explanation, theoretical foundations, strengths and weaknesses, its functions and other components in the form of theoretical, applied, discourse researches in prominent scientific forums. has been One of the concerns related to this document is keeping it up-to-date according to the conditions of science and technology in the country. After 15 years have passed since this document was promulgated, this council intends to revise it. This research examines the content of these studies with the aim of analyzing and drawing its conceptual structure as the main research problem and helping to revise the document in the future. The current research is based on the scientometric approach with the methods of synonym analysis, information clustering and social network analysis. The results related to clustering showed that the topics raised about this document are grouped into 21 topic clusters. Also, drawing conceptual maps indicates that wide relationships and links have been established between concepts and the density of the conceptual network is equal to 26%. The concepts related to the research related to the comprehensive scientific map of the country and the formed clusters are diverse and include a relatively wide range of categories. The conceptual network related to this document is a dense network and the concepts are in an acceptable relationship with each other and there is conceptual convergence in it. This research showed a big picture of the concepts and categories that have been reviewed. Considering that the comprehensive scientific map of the country is on the verge of revision, the results and findings of this research can be useful for those in charge of compiling this document.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Comprehensive scientific Map of iran Information clustering Co
  • word analysis Conceptual maps Conceptual network
احمدی، حمید، و پرهام­نیا، فرشاد (1403). تحلیل و ترسیم شبکه مفهومی پژوهش‌های حوزه مرجعیت علمی در ایران: تحلیل هم واژگانی. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، زودآیند. DOI:10.22034/JIPM.2024.2025232.1582
احمدی، حمید، و عصاره، فریده (1396). بررسی مفاهیم، تعاریف و کارکردهای تحلیل هم واژگانی. مطالعات ملی کتابداری و سازمان‌دهی اطلاعات، 28 (1)، 125-145.
اسدیان، آزاده، و نوروزی چاکلی، عبدالرضا (1391). تحلیل جایگاه و همسویی منابع درسی برنامه کارشناسی ارشد رشته علم‌سنجی در نظام آموزش عالی ایران با اهداف و اولویت‌های نقشه جامع علمی کشور. پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، 27 (زمستان)، 99-120.
امیر ارجمندی، سیده زهرا، و نوابخش، مهرداد، و ساروخانی، باقر (1401). مرجعیت علمی و ارزش های بوم محور در نقشه جامع علمی کشور. نشریه مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی. 7 (3)، 33-64.   
بوشهری، علیرضا، و باقری، ابوالفضل (1395). ارزیابی سیاست‌های علم و فن‌آوری: مورد کاوی به کارگیری نخبگان وظیفه در پروژه‌های تحقیقاتی. بهبود مدیریت، 10 (3)، 107-129.
DOI:10.22034/rahyaft.2023.11424.1432
پایا، علی (1397). سند نقشه جامع علمی کشور: یک ارزیابی شتاب‌زده اما نقادانه. رهیافت، 71  (پاییز)، 117-128.
خوئینی، سهیلا ، و نوروزی، علیرضا، و جوزی، زینب، و مصطفوی، اسماعیل (1401). تحلیل هم واژگانی بروندادهای علمی حوزه کتاب‌درمانی در پایگاه وب‌آو‌ساینس. علم‌سنجی کاسپین، 9 (1)، 13-28.
ذاکر صالحی، غلامرضا؛ ذاکر صالحی، امین. (1388). تحلیل محتوای پیش‌نویس نقشه جامع علمی کشور و پیشنهاد الگوی ارزیابی آن. سیاست علم و فناوری، 2 (2)، 29-46.  
رحیمی، صالح، و سهیلی، فرامرز، و شرفی، ناهید (1400). شناسایی و تحلیل ساختار دانشی مطالعات آموزش عالی ایران مقالات در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام. مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، 24، 313-331.
DOI: 20.1001.1.25382241.1400.12.24.12.4
رهبر، امیرحسین، و  نصر اصفهانی، علیرضا، و عسکریان، محمد (1393). تأملاتی در نقشه جامع علمی کشور با هدف غنا بخشی به ویراست‌های آینده نقشه. دو فصلنامه توسعه تکنولوژی صنعتی، 23 (بهار و تابستان)،  41-58.
سلطانی، بهزاد، و کیامهر، مهدی (1387). پیشنهاد چارچوبی مفهومی برای تدوین نقشه جامع علمی کشور - برنامه ملی توسعه علم، فناوری و نوآوری. سیاست علم و فناوری، 1 (3)، 43-60.
سهیل سرو، محمد، و هزارجریبی، جعفر (1399). تحلیل نسبت سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش و نقشه جامع علمی کشور با رهیافت گراندد تئوری. راهبرد اجتماعی فرهنگی، 9 (36)، 5-33
سهیلی، فرامرز، وخاصه، علی‌اکبر، و کرانیان، پریوش (1398).  ترسیم ساختار فکری حوزه علم اطاعات و دانش شناسی ایران بر اساس تحلیل هم رخدادی واژگان. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 34 (4)، 1904-1938. DOI:10.35050/JIPM010.2019.026
سهیلی، فرامرز، و خاصه، علی اکبر، و رستمی، مصطفی، و زارعان، محمدجواد (1402). ترسیم نقشه موضوعی مقالات حوزه تربیت اخلاقی نمایه‌شده در پایگاه وب‌ آو ساینس طی سال‌های 2000-2018. پژوهش­نامه علم سنجی، 9 (1)، 169-188. DOI: 10.22070.RSCI.2021.5818.14331
شورای انقلاب فرهنگی (1389). نقشه جامع علمی کشور. دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، برخط، 1390.
عباسی، حمیدرضا، و غلامحسین حسینی کیا، و علی داوری (1400). نگاشت مفهومی رفتار کارآفرینانه کارکنان در سازمان‌های دولتی (رویکرد علم‌سنجی). پژوهشنامه مدیریت اجرایی، 13 (26)، 193-220.   DOI:10.22080/JEM.2021.19737.3333
فرهنگستان علوم پزشکی، هیئت‌رئیسه. (1401). خلاصه سیاستی بازبینی نقشه جامع علی کشور. فرهنگ و ارتقای سلامت فرهنگستان علوم پزشکی، 6 (2)، 224-225.  https://ijhp.ir/article-1-612-fa.html
قدیمی، اکرم. (1396). معرفی بسته برنامه‌های مربوط به آگاه‌سازی در خصوص ترویج علم و نقشه جامع علمی کشور. ترویج علم، 8 (12)، 5-26.