واکاوی نقش علوم شهروندی در شکل‌گیری و توسعه پیکره‌های زبانی ادبیات سنّتی فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر پسادکتری دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

10.22126/tbih.2024.9567.1000

چکیده

زبان فارسی با توجه به رسمی بودن آن در ایران و سه کشور دیگر، به عنوان نهمین زبان پرکاربرد در محتوا و درونمایة بالاتر از زبان عربی و ترکی و سایر زبان‌های خاورمیانه درنظر گرفته می‌شود. ازاین‌رو، پردازش زبان فارسی یک نیاز ملی و بین‌المللی است. این پژوهش به دنبال بررسی نقش علوم شهروندی در شکل‌گیری و توسعه پیکره‌های زبانی ادبیات سنّتی فارسی است. هدف از این مطالعه، بررسی این موضوع است که چگونه می‌توان از مشارکت عمومی برای ایجاد و غنی‌سازی پیکره‌های زبانی ادبیات سنّتی فارسی استفاده کرد.در این پژوهش ابتدا با رویکرد کیفی و به روشِ فراترکیب با استفاده از روش هفت مرحله‌ای سندلوسمکی به بررسی مولفه‌های پیکره و مشخصه‌ها و کاربردها پرداخته شده است و پس انجام مطالعات کتابخانه‌ای اقدام به طراحی سامانه و پیاده‌سازی اولین سکوی بومی علوم شهروندی با رویکرد ادبیات فارسی سنتی شده است. یافته‌ها مبین این امر بود که کدهایی همانند علوم شهروندی، یادگیری ماشین و یادگیری عمیق، داده، اطلاعات، فضای مجازی و مواردی مشابه این، در مقالات مورد نظر مورد توجه بیشتری قرار گرفته اند.همچنین 15 کد دیگر با بیشترین فراوانی از این مقالات استخراج گردید که منجر به طراحی سامانه‌ای برای سکوی بومی علوم شهروندی شد. نتایج حاصل از تعامل کاربران با این شبکه­های مجازی نشان می‌دهد که علوم شهروندی می‌تواند ابزاری مفید و کارآمد برای توسعه ادبیات سنّتی فارسی در فضای مجازی باشد. این ابزار می‌تواند به افزایش حجم و تنوع داده‌های پیکره، ارتقای دقت و کیفیت داده‌ها، کاهش هزینه‌های جمع‌آوری و پردازش داده‌ها و افزایش تعهد و مشارکت عمومی در حفظ و ترویج ادبیات سنّتی فارسی کمک کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the Role of Citizen Science in the Formation and Development of Classic Persian Literature Linguistic Corpora

نویسندگان [English]

  • Maryam Abolghasemi 1
  • Nader Naghshineh 2
1 Tehran University, Tehran, Iran.
2 .Associate professor, Department of Knowledge and Information Science, Tehran University, Tehran, Iran. Iran.
چکیده [English]

Objective: Given its official status in Iran and three other countries, Persian ranks as the ninth most frequently used language in terms of web content and substance, surpassing Arabic, Turkish, and other Middle Eastern languages. Consequently, Persian language processing has become a national and international necessity. This research investigates the role of citizen science in the formation and development of language corpora for classical Persian literature. The goal of this study is to explore how public participation can be used to create and enrich language corpora for classical Persian literature.
Method: This study begins with a qualitative approach using a seven-step meta-synthesis method developed by Sandelowski and Barroso to examine corpus components, characteristics, and applications. Following a literature review, a system was designed and the first indigenous citizen science platform for classical Persian literature was implemented.
Findings: The findings indicated that codes such as citizen science, machine learning, deep learning, data, information, cyberspace, and others received significant attention in the reviewed articles. Additionally, 15 other codes with the highest frequency were extracted from these articles, which led to the design of a system for the indigenous citizen science platform.
Conclusion: The results of user interaction with this platform demonstrate that citizen science can be a valuable and effective tool for promoting classical Persian literature in the digital world. This tool can help to increase the volume and diversity of corpus data, improve data accuracy and quality, reduce data collection and processing costs, and increase public commitment and participation in the preservation and promotion of classical Persian literature

کلیدواژه‌ها [English]

  • Citizen Science
  • Language Corpus
  • Cyberspace
  • Persian Content
  • Information Retrieval
از پیکره زبانی تا زبان شناسی پیکره ای: عاصی، مصطفی ( 1382). مجموعه مقالات پنجمین کنفرانس زبان شناسی کشور، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، شماره 14، 75-92.
ایزدی، صمد، و عزیزی شمامی، مصطفی (1388). «ضرورت برخورداری دانشجویان از دانش شهروندی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی در فرایند جهانی شدن». فصل‌نامه مطالعات برنامه درسی، شماره 15، 25-32.
فرهادی، الهام، و کسرایی، محمد سالار، و  توسلی رکن آبادی، مجید (1402). آموزش شهروندی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران. جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی، 4(2)، 211- 231. DOI: 20.1001.1.27835200.1402.4.2.7.4
فناوری نانو و علم شهروندی : رضایی، آرزو، و بهزادی، آیدا، (۱۴۰۲). مجموعه مقالات هفتمین کنگره سالانه بین المللی توسعه کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری ایران، تبریز، ۲۹۸-۳۱۵.
گل تاجی، محمد، و بذرگر، سارا (1389). بررسی مشکلات ریخت شناسی زبان فارسی در سه پایگاه اطلاعاتی مرکز منطقهای اطلاعرسانی علوم و فناوری. پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی‎ایران و جهاد دانشگاهی، کتابداری و اطلاع‎رسانی، 13 (2):191-214.
مشهور، پروین‌دخت، و فقیری، غلام‌محمد (1391). «بررسی و تحلیل انواع زمان در دفتر اول، دوم و سوم مثنوی مولوی با رویکرد سبک شناسی رایانشی ـ پیکره‌ای». مجله زبانشناسی و گویش‌های خراسان، دانشگاه فردوسی مشهد، 6، 99-79.
یاری، علیرضا (1394). بررسی پیکره‌ها و ابزار‌های پردازش زبان طبیعی. (گزارش طرح) پژوهشکده ارتباطات و فناوری اطلاعات، شماره 15، 87-97.